Rusçadan Türkçeye Çeviri Nasıl Yapılır?

Этапы работы над письменным переводом

Yazılı Çeviri Üzerinde Çalışma Aşamaları

 ПЕРВЫЙ ЭТАП

 BİRİNCİ AŞAMA

Прочитайте весь текст до конца и постарайтесь понять его общее содержание. Обратите внимание на заголовок.

• Bütün metni sonuna kadar okuyunuz ve metnin bütün içeriğini anlamaya çalışınız.
• Başlığa dikkat ediniz.

Приступите к переводу предложений. Прочитайте предложение и определите, простое оно или сложное. Если предложение сложное, разберите его на отдельные предложения.

•  Cümle çevirisine başlayınız. Cümleyi okuyunuz ve basit mi yoksa birleşik bir cümle mi olduğuna karar veriniz. Eğer cümle karmaşık bir cümleyse onu ayrı cümlelere ayırınız.

В простом предложении найдите сначала группу сказуемого (по личной форме глагола), по ней определите группу подлежащего и группу дополнения.

• Basit cümlede öncelikle fiil grubunu belirleyiniz ( fiilin iyelik eki üzerinden), daha sonra ise özneyi ve tümleçleri belirleyiniz.

Опираясь на знакомые слова, приступите к переводу в таком порядке: группа подлежащего, группа сказуемого, группа дополнения, обстоятельства.

• Bilinen kelimeler üzerinden bu düzende çeviriye başlayınız: özne grubu, fiil grubu, tümleç grubu ve diğerleri.

Выделите незнакомые слова и определите, какой частью речи они являются. Обращайте внимание на суффиксы и префиксы этих слов. Для определения их значения применяйте языковую догадку, но обязательно проверяйте себя с помощью словарей. Прочитайте все значения слова, приведённые в словарной статье, и выберите контекстуально подходящее. При работе со словарями обращайте внимание на имеющиеся в них приложения.

• Bilinmeyen kelimeleri ayırınız ve ifadenin hangi parçası olduğunu belirleyiniz. Bu kelimelerin öneklerine ve soneklerine dikkat ediniz. Anlamlarını belirleyebilmek için gerek anlam bütünlüğünden gerekse gramer yapısından tahmin ediniz, ancak mutlaka sözlük kullanınız. Kelimelerin bütün anlamlarını okuyunuz ve metne uygun olan anlamını seçiniz. Sözlükle çalışırken kelimelerin eklerine dikkat ediniz.

Выпишите незнакомые слова, переведите их начерно (дословно).

• Bilinmeyen kelimeleri yazınız, onları kelimesi kelimesine çeviriniz.

ВТОРОЙ ЭТАП

İKİNCİ AŞAMA

Приступите к переводу текста.

• Metin çevirisine başlayınız.

Осуществляйте запись.

• Çevirdiğiniz metni temize geçiriniz.

Проверьте соответствие каждой фразы перевода оригиналу.

• Çevirideki her ifadenin çevrilen dildeki aslına uygun olup olmadığını kontrol ediniz.

Отредактируйте собственный перевод без обращения к иностранному тексту.

• Yabancı dildeki metne başvurmadan çevirdiğiniz metni denetleyip düzenleyiniz

Освободите текст перевода от несвойственных турецкому языку выражений и оборотов.

• Metni Türkçeye ait olmayan ifadelerden arındırınız.

Перепишите готовый перевод.

• Hazır olan çeviriyi tekrar yazınız.

Şimdi de birkaç cümle çevirisi örneği ele alalım.

• Николай Васильевич Гоголь родился 1809 году в Сорочинцах.

Cümlemiz basit yapıda bir cümle çünkü tek bir cümleden oluşuyor, yan cümleler barındırmıyor.

Burada önce fiili bulmak gerekiyor, fiilimiz родился yani doğdu.

Daha sonra özneyi bulmak gerekir, fiile kim doğdu sorusunu sorduğumuzda ise öznenin Nikolay Vasilyeviç Gogol olduğunu anlıyoruz.

Daha sonra tümleçleri bulmak gerekiyor ki bunlar, ne zaman? Sorusuna cevap veren 1809 yılında ve nerede? sorusuna cevap veren Soroçinets’de dolaylı tümlecini belirliyoruz. Cümleyi toparlamak gerekirse:

Nikolay Vasilyeviç Gogol 1809 yılında Soroçinets’de doğdu.

Özne                           +           tümleç          +                 fiil

• В международной торговле очень важно знать, какие функциии выполняют.

Cümlemiz yan ve ana cümleden oluşmakta yani karmaşık bir cümle. Bu durumda ayrı cümlelere ayırıyoruz:

1: Uuslararası ticarette bilmek çok önemlidir

2: hangi işlemler yerine getirilir.

Bu tür cümlelerde sondan başlamak çok önemlidir.

• Uluslararası ticarette hangi işlemlerin yerine getirileceğini iyi bilmek gerekir.

Rusçadan Türkçeye Çeviride Uyulması Gereken Diğer Kurallar

1. Yabancı dildeki metni çevirirken metnin türüne uygun olan dili ve anlatımı seçiniz.
2. Rusça ile Türkçe dil zenginliği açısından birbirinden farklı dillerdir. Rusça hem somut, hem soyut ifadeler için oldukça zengin bir dildir ancak Türkçe soyut ifadelerde Rusçaya göre biraz daha zayıftır. O yüzden çeviride çeviri yapılan dilin imkânlarından en iyi şekilde yararlanmayı bilmeliyiz.
3. İki dilin birbirinden bir diğer farkı Rusçada özellikle sıfatlar sıralanırken anlatımı kuvvetlendirmek adına aynı kelimeler kullanılır. Bu durum genellikle sıfatlarda görülür. Ancak bildiğimiz üzere Türkçede aynı kelimeleri kullanmak anlatım bozukluğuna sebep olur bu yüzden Rusçadan Türkçeye çevirirken aynı kelimeleri tekrar etmemeliyiz.
4. Çevrilen dilin değil; çevirdiğimiz dilin kurallarına sadık kalmalıyız. Örneğin Türkçeye çevirirken özel isimlerde; kitap adlarında örneğin Savaş ve Barış Türkçe her iki kelime de büyük harfle yazılırken, Rusçada ise sadece ilk kelime büyük harfle yazılır (Voyna i mir).
5. Çeviri yaparken Rusça kısaltmaları bilmek, metnin çevirisini en çok kolaylaştıran faktörlerdendir.
6. İyi bir çeviri yapabilmek için o dilin gramerine yani Rusça gramere hâkim olmak gerekir. Öncelikli olarak padejler, edatlar pasif yapı, zarf fiil, sıfat fiil, prefixler (önekler) ve suffixler (sonekler) konularına vakıf olmak gerekir. Bununla birlikte çeviri taktiklerini bilmek gerekir, sonrası ise emek, özen ve tecrübedir.